به گزارش 2فوریت، با تجاوز رژیم صهیونیستی و ایالات متحده آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران و خروج بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از کشور، روابط تهران و این نهاد بین‌المللی وارد مرحله‌ای حساس و تازه شد. نقش رافائل گروسی، مدیرکل آژانس و گزارش جامع وی به شورای حکام پیش از جنگ ۱۲ روزه در فراهم کردن بهانه حمله اسرائیل به ایران و سکوت آژانس در محکومیت این تجاوز، باعث شد تهران رویکرد خود را نسبت به این نهاد بازتعریف کند. در همین راستا، مجلس شورای اسلامی قانونی را تصویب کرد که تصمیم‌گیری درباره آینده روابط با آژانس را به شورای عالی امنیت ملی واگذار می‌کند و وزیر امور خارجه ایران تأکید کرده که بازگشت بازرسان تنها با تصمیم این شورا ممکن خواهد بود.
با آغاز جنگ ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی و حمله ایالات متحده به تاسیسات هسته‌ای ایران، نخستین تبعات جدی این بحران در حوزه روابط با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نمود پیدا کرد. بازرسان این نهاد، که بر اساس پیمان عدم اشاعه سلاح‌های هسته‌ای (NPT) مأموریت نظارت بر برنامه هسته‌ای ایران را بر عهده دارند خاک کشور را ترک کردند. این اقدام، همزمان با سکوت آژانس در قبال تجاوز آشکار اسرائیل و عدم صدور بیانیه محکومیت، باعث شد که مقامات ایرانی با دیدگاه انتقادی به نقش مدیرکل آژانس نگاه کنند. در روزهای پس از آغاز حمله، مسئولان جمهوری اسلامی ایران به‌ویژه وزیر امور خارجه، به نقش گزارش جامع رافائل گروسی اشاره کردند که در شورای حکام پیش از جنگ ارائه شده بود و به باور تهران، زمینه لازم برای حمله اسرائیل را فراهم کرده بود.
تحولات ماه‌های اخیر نشان می‌دهد که این بحران و اظهارات پسین مقامات کشورمان، روابط ایران و آژانس را از یک چارچوب فنی و نظارتی صرف، به یک مسأله حساس امنیت ملی تبدیل کرده است. مقامات ایران معتقدند که ادامه همکاری‌ها باید با چارچوبی محدود، هدفمند و تحت نظارت شورای عالی امنیت ملی صورت گیرد تا منافع حیاتی کشور حفظ شود. همچنین تصمیم مجلس شورای اسلامی برای واگذاری موضوع به شورای عالی امنیت ملی، نشانه انتقال موضوع از سطح فنی و دیپلماتیک به بالاترین سطح امنیتی و راهبردی کشور است و نشان می‌دهد که همکاری با آژانس دیگر یک مسأله صرفاً نظارتی نیست، بلکه بخشی از محاسبات امنیت ملی و استراتژیک ایران محسوب می‌شود.
در همین راستا، سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در
گفت‌وگو با ایرنا توضیح داد: «بازگشت بازرسان بر اساس قانون مجلس و با تشخیص شورای عالی امنیت ملی خواهد بود. ما نمی‌توانیم همکاری با آژانس را به‌طور کامل قطع کنیم، زیرا برخی فعالیت‌ها، مانند تعویض سوخت نیروگاه بوشهر، نیازمند حضور بازرسان است.» او افزود: «خود مسئولین روسی نیروگاه نیز بر تسریع روند تأکید دارند، زیرا طبق قوانین، بدون حضور بازرسان، امکان انجام این فرآیند وجود ندارد. این موضوع یکی از مسائلی است که در مدالیته همکاری باید مشخص شود.»
وزیر امور خارجه گفت: مورد دیگر اینکه اصولاً آژانس درخواست خود را برای بازرسی از تاسیساتی که بمباران نشده‌اند به ما ارائه می‌دهد، ما این درخواست را به شورای عالی امنیت ملی می‌فرستیم و شورا تصمیم می‌گیرد که با چه شرایطی اجازه بازرسی داده شود. این کار باید صورت بگیرد و ما باید برای آن برنامه‌ریزی کنیم. پس اینطور نیست که ما بگوییم همکاری با آژانس را مطلقاً قطع می‌کنیم. اگر روزی نظام تصمیم بگیرد از ان‌پی‌تی خارج شود، خب این کار را انجام خواهد داد، در حالی که فعلاً تصمیم داریم در ان‌پی‌تی بمانیم.
اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه نیز روز سه شنبه در جریان نشست خبری خود در خصوص همکاری ایران با آژانس گفت: «رابطه جمهوری اسلامی ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنان برقرار است. ما کماکان عضو معاهده عدم اشاعه هسته‌ای (NPT) هستیم و خود را متعهد به اجرای موافقتنامه جامع پادمان می‌دانیم.» سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین افزود: هفته گذشته، دیداری در سطح مدیران کل در وین برگزار شد؛ مدیرکل آژانس، مدیرکل صلح و امنیت بین‌المللی و معاون مدیرکل آژانس با مقامات جمهوری اسلامی ایران دیدار کردند. این دیدار در ادامه گفت‌وگویی بود که دو هفته قبل در تهران انجام شده بود و طی آن، جمهوری اسلامی ایران و آژانس در خصوص تدوین چارچوب نحوه تعامل و همکاری مشغول رایزنی هستند.
براساس پیمان Non-Proliferation of Nuclear Weapons، «کشورهای غیرهسته‌ای موظفند تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، فعالیت‌های هسته‌ای خود را به گونه‌ای انجام دهند که از تولید سلاح هسته‌ای جلوگیری شود.» برهمین مبنا، بازرسی‌ها و گزارش‌دهی به آژانس برای تضمین عدم انحراف مواد هسته‌ای از مصارف صلح‌آمیز، الزامی است.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی
در مصاحبه اخیر با فاکس نیوز تأیید کرد که تیمی از بازرسان بین‌المللی پس از چند ماه، بار دیگر وارد ایران شده‌اند؛ هرچند هنوز توافق نهایی درباره سطح دسترسی‌ها صورت نگرفته و بازرسی‌ها موقتاً محدود به سایت‌هایی خواهد بود که در حملات اخیر آسیب ندیده‌اند.
یک دیپلمات نزدیک به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز به آسوشیتدپرس گفت بازرسی از مراکز هسته‌ای ایران فعلا تنها از تاسیساتی خواهد بود که در حملات آمریکا و اسرائیل تحت تاثیر قرار نگرفتند. این دیپلمات که نامش فاش نشده است، افزود که هنوز توافق با تهران در مورد سطح دسترسی بازرسان این آژانس به سایت‌های هسته‌ای ایران نهایی نشده است اما انتظار می‌رود که توافقی حاصل شود.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنین
در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی تصریح کرد: «این نتیجه اولین دور تماس‌ها و گفت‌وگوها با ایران پس از حملات است. طبیعتاً آن حملات باعث وقفه شد؛ شما نمی‌توانید وقتی کشوری تحت حمله است بازرسی انجام دهید، بنابراین بازرسی‌ها متوقف شدند.» گروسی همچنین افزود که «بعد ایران اقداماتی انجام داد، از جمله تصویب قانونی جدید که در آن روشن شد آیا همکاری با ما را ادامه خواهند داد یا خیر. ایران عضو معاهده NPT است. آنها تعهداتی دارند، تعهدات داوطلبانه اما در عین حال الزام‌آور، برای اینکه مانند هر کشور دیگری در جهان تحت بازرسی قرار گیرند. هدف این بود که کارهایی که به‌طور طبیعی باید انجام شود دوباره از سر گرفته شود. اما حملات در بسیاری جهات نقطه عطفی بودند و نگرانی‌هایی وجود داشت درباره اینکه چگونه می‌توانیم این روند را دوباره آغاز کنیم.»
سید عباس عراقچی نیز امروز چهارشنبه ۵ شهریور پس از حضور در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی و دیدار با اعضای این کمیسیون در گفت‌وگویی با اشاره به اظهارنظر مقامات آژانس بین المللی انرژی اتمی در خصوص ورود بازرسان این نهاد به ایران، گفت: «قانون مصوب مجلس شورای اسلامی همکاری با آژانس را موکول به تصمیم شورای عالی امنیت ملی کرده لذا طبق قانون تمامی درخواست های آژانس به شورای عالی امنیت ملی می‌رود تا در مورد آنها تصمیم‌گیری شود. اکنون نیز درخصوص تعویض سوخت نیروگاه بوشهر که باید تحت نظر بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی انجام شود، تصمیمات گرفته شده و هر نوع همکاری نیز در همین چارچوب قانون مجلس خواهد بود که تامین کننده منافع ملت ایران باشد.»
وزیر خارجه در رابطه با اظهارات نماینده مردم تهران در نشست علنی امروز مجلس در خصوص نهایی شدن متن توافق همکاری ایران و آژانس درباره مدالیته جدید، تصریح کرد: «هیچ متنی هنوز مورد تایید نهایی قرار نگرفته است؛ بعضی از دیدگاه ها بین دو طرف ردوبدل شده و دیدگاه های آژانس نیز چندین مرتبه به صورت مکتوب ارائه شده است. در هر مذاکره طبیعی است طرفین دیدگاه ها و نظرات خودشان را تبادل می کنند تا در نهایت طی یک مذاکره به جمع بندی برسند. نمی دانم متن مورد اشاره نماینده محترم از کجا آمده اما باید گفت که این متن، متن مورد مذاکره و توافق نیست.»
صرف بازگشت بازرسان آژانس به ایران در این مقطع زمانی، بار دیگر تاکید بر این سیاست بنیادین جمهوری اسلامی ایران است که تهران، در چهارچوب معاهده عدم اشاعه و با رعایت مفاد قانون جدید مجلس، همکاری شفاف و هدفمندی با آژانس داشته و همواره آمادگی خود را برای مقابله با روایت سازی‌های غلط در قبال این برنامه صلح آمیز اعلام کرده است.
دریافت صفحه با کد QR